Czym są pokrótce graminicydy?
Graminicydy są herbicydami zwalczającymi chwasty jednoliścienne o działaniu nalistnym i mają bardzo szerokie zastosowanie w rolnictwie. Substancje czynne graminicydów są związkami lipofilnymi rozpuszczalnymi w olejach, przez co wykazują skuteczniejsze działanie w obecności adiuwantów olejowych zawierających ester metylowy oleju rzepakowego (MSO).
Graminicydy dzielą się na trzy grupy: pochodne kwasów arylofenoksypropionowych (FOP), cykloheksanodiony (DYM) i fenylopirazoliny (DEN).
Wszystkie trzy grupy graminicydów sklasyfikowane są wg. miejsca działania jako inhibitory ACC-azy (HRAC 1). Sposób działania tych herbicydów to zaburzanie funkcjonowania enzymu karboksylazy acetylokoenzymu A odpowiedzialnego za syntezę lipidów (tłuszczów) w początkowej fazie ich powstawania.
Lipidy pełnią istotną rolę w życiu i funkcjonowaniu roślin więc użycie graminicydu w celu zwalczania chwastów jednoliściennych powoduje pewnego rodzaju blokadę naturalnych procesów. W takim przypadku substancje czynne FOP, DYM lub DEN dostają się do komórek zwalczanych chwastów jednoliściennych i hamują ACC-azę – enzym karboksylazy acetylokoenzymu A. Wówczas synteza kwasów tłuszczowych zostaje zatrzymana, komórki zużywają nagromadzone rezerwy, następnie pojawia się niedobór i rozpoczyna się zamieranie.
W jaki sposób rozpoznać działanie graminicydu?
Efekt hamujący po użyciu graminicydu jest szczególnie wyraźny u roślin jednoliściennych. Rośliny dwuliścienne, m.in. takie jak buraki cukrowe i rzepak posiadają enzym ACC-azy o innej strukturze i innym składzie. Dlatego substancje czynne graminicydów nie mogą blokować tego enzymu i powodować większych uszkodzeń. Niechciany (może niezamierzony) efekt hamujący u uprawianych roślin dwuliściennych może być jedynie widoczny w przypadku aplikowania bardzo wysokich dawek graminicydów np. podczas zwalczania perzu właściwego lub łączenia kilku graminicydów w celu zwalczenia biotypów odpornych życic bądź wyczyńca polnego.
Graminicydy używane w uprawie zbóż
Selektywność graminicydów występuje także w uprawach zbóż m.in. takich jak pszenica, jęczmień, żyto, pszenżyto i kukurydza. Selektywność tą uzyskuje się poprzez odpowiednio dobraną do danego zboża substancję czynną graminicydów a w przypadku kukurydzy również do odpowiedniej odmiany tolerującej graminicyd.
Graminicydy zarejestrowane w zbożach (poza kukurydzą) powinny zawierać dodatkowo sejfner (np. klokwintocet-meksylu, mefenpyr dietylowy) poprawiający mechanizm detoksykacji zastosowanej substancji aktywnej przez zboża i chroniący uprawiane zboża przed szkodliwym działaniem substancji aktywnej.
Wśród zarejestrowanych w Polsce graminicydów do ochrony np. pszenicy spotkać się można z takimi substancjami jak fenoksaprop-P-etylu (FOP), klodinafop (FOP), pinoksaden (DEN) a w przeszłości tralkoksydym (DYM) i diklofop metylowy (FOP). Przy czym diklofop metylowy posiadał również rejestrację w niektórych uprawach dwuliściennych. Graminicydy stosowane w uprawie zbóż różnią się skutecznością w zwalczaniu poszczególnych gatunków chwastów jednoliściennych. Może to być powodowane zarówno obecnością biotypów odpornych jak i zróżnicowaną selektywnością tych graminicydów.
W przypadku zwalczania np. owsa głuchego oraz chwastów o wysokim ryzyku powstawania odporności takich jak miotła zbożowa, życice lub wyczyniec polny należy stosować graminicyd łącznie z adiuwantem Atpolan® Bio 80 EC Premium. Adiuwant ten zawiera ester metylowy oleju rzepakowego (MSO), który w bardzo wysokim stopniu, zdecydowanie wyższym od adiuwantów zawierających oleje mineralne i oleje roślinne poprawia działanie wszystkich lipofilnych graminicydów.
Graminicydy w uprawach dwuliściennych
Rolą graminicydów używanych w uprawach takich jak np. burak cukrowy, rzepak ozimy lub ziemniak jest likwidacja chwastów jednoliściennych będących niekiedy dość poważnym zagrożeniem dla tych upraw. Graminicydy są wysoce selektywne w stosunku do roślin dwuliściennych a to znajduje swoje odzwierciedlenie w bardzo szerokiej rejestracji stosowania. Substancje graminicydów zarejestrowane w tych uprawach różnią się skutecznością zwalczania poszczególnych gatunków chwastów jednoliściennych. Takie zjawisko powodowane jest większą lub mniejszą selektywnością tychże substancji. Grupy graminicydów używane w ochronie upraw dwuliściennych to FOP (np. chizalofop-P-etylu, propachizafop, fluazyfop-P-butylu) i DYM (kletodym i cykloksydym). Przy czym FOP-y charakteryzują się wyższą skutecznością od DYM-ów w zwalczaniu samosiewów zbóż. Ponadto w celu skutecznego zwalczenia samosiewów pszenicy i żyta należy zastosować wyższe dawki FOP-ów aniżeli przy zwalczaniu np. samosiewów jęczmienia. Wykonywanie tych zabiegów z adiuwantem Atpolan® Bio 80 EC Premium może znacząco podnieść skuteczność i wyeliminować ryzyko związane ze złym oszacowaniem dawki graminicydu lub osłabieniem działania np. przez niekorzystne warunki pogodowe (patrz doświadczenie Agromix). Substancje graminicydów zarejestrowane w uprawach dwuliściennych różnią się także skutecznością zwalczania perzu właściwego oraz wiechliny rocznej. W przypadku zwalczania perzu właściwego zalecane jest użycie takich substancji jak chizalofop-P etylu, fluazyfop-P-butylu, cykloksydym lub kletodym lecz działanie tych substancji ogranicza się do silnego zahamowania wzrostu perzu; nie należy spodziewać się trwałego działania chwastobójczego. Natomiast w przypadku zwalczania wiechliny rocznej trwały efekt chwastobójczy można osiągnąć tylko i wyłącznie stosując substancję kletodym z odpowiednim adiuwantem. Graminicydy DYM wykorzystywane są również w zwalczaniu chwastów problematycznych, odpornych na grupę FOP. Takimi chwastami są życice i wyczyniec polny, które w wyniku częstego stosowania graminicydów FOP wyselekcjonowały osobniki (biotypy) odporne na tą grupę. Przy zwalczaniu wyczyńca polnego i życic zalecane jest stosowanie pełnych dawek graminicydu zawierającego kletodym lub cykloksydym łącznie z adiuwantem Atpolan® Bio 80 EC Premium opartym na MSO.
Praktyczne wskazówki na zwiększenie skuteczności gramincydów
Graminicydy FOP, DYM i DEN są herbicydami o działaniu nalistnym, nie wykazują działania doglebowego. Są one wchłaniane przez liście i rozprowadzane systemicznie po całej roślinie aż do korzeni. Z tego powodu chwasty powinny w pełni wzejść przed terminem zwalczania i rozwinąć wystarczającą masę liści by móc wchłonąć substancję czynną. Najkorzystniejszym momentem do przeprowadzenia zabiegu z punktu widzenia efektywności chwastobójczej jest faza 2-4 liści właściwych gatunków jednorocznych oraz stadium 4-6 liści właściwych perzu właściwego. Przy czym biotypy odporne np. wyczyńca polnego należy zwalczać do fazy 3 liści gdyż po przekroczeniu tej fazy wyczyniec polny ma bardziej rozwinięte mechanizmy obronne metabolizujące substancje graminicydów. Graminicydy są na ogół bardzo dobrze tolerowane przez uprawy dwuliścienne lecz stosowane łącznie z innymi herbicydami a zwłaszcza w przypadku realizowania programu herbicydowego opartego na zabiegach wielokrotnych mogą po pierwsze przyczynić się do uszkodzeń rośliny uprawnej,a po drugie ich działanie może być słabsze. Zatem w przypadku używania graminicydów np. w buraku cukrowym preferowane są aplikacje solo. Największym wyzwaniem zwalczania chwastów jednoliściennych przy użyciu graminicydu jest mała powierzchnia liści oraz wosk ograniczający dotarcie substancji czynnej do miejsca działania. Liście zwalczanych chwastów jednoliściennych w optymalnych fazach rozwojowych zazwyczaj zadarte są ku górze a to sprzyja spłynięciu herbicydu. Do poprawy działania graminicydów w tak trudnych warunkach wymagane jest stosowanie odpowiedniego adiuwanta. Atpolan® Bio 80 EC Premium zwiększa retencję cieczy roboczej na powierzchni liści, poprawia pokrycie i ogranicza znoszenie. Dzięki najlepszemu nośnikowi jakim jest ester metylowy oleju rzepakowego (MSO) zapewnia przemieszczenie substancji czynnej graminicydu przez warstwę woskową na liściach i jego wnikanie do komórek zwalczanych chwastów.
Tabela skuteczności gramincydów według badań
AGX Labs Skuteczne Doradztwo
| Skuteczność wybranych substancji czynnych na poszczególne chwasty jednoliścienne | pochodne kwasów arylofenoksypropionowych (FOP) | cykloheksanodiony (DYM) | |||
| Targa Super 05 EC (chizalofop-P-etylu) + Atpolan Bio 80 EC Premium | Fusilade Forte 150 EC (fluazyfop-P-butylu) + Atpolan Bio 80 EC Premium | Agil-S 100 EC (propahizafop) + Atpolan Bio 80 EC Premium | Focus Ultra 100 EC (cykloksydym) + Atpolan Bio 80 EC Premium | Select Super 120 EC (kletodym) + Atpolan Bio 80 EC Premium | |
| Samosiewy pszenicy, żyta | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲ | ▲▲▲ |
| Samosiewy jęczmienia, owsa | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ |
| Chwastnica jednostronna | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ |
| Miotła zbożowa | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ |
| Wyczyniec polny | ▲▲▲▲▲* | ▲▲▲▲▲* | ▲▲▲▲▲* | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ |
| Owies głuchy | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲ |
| Życice | ▲▲▲* | ▲▲▲* | ▲▲▲▲* | ▲▲▲▲ | ▲▲▲▲ |
| Stokłosy | ▲▲▲▲ | ▲▲▲▲ | ▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ |
| Wiechlina roczna | ▲ | ▲ | ▲ | ▲ | ▲▲▲▲ |
| Włośnice | ▲▲▲▲ | ▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ | ▲▲▲▲▲ |
| Perz właściwy (wyższe dawki) | ▲▲▲▲ | ▲▲▲ | ▲▲ | ▲▲▲ | ▲▲▲ |
| ▲▲▲▲▲ – Bardzo dobra skuteczność (99%) | * – Częste zjawisko występowania uodpornień | ||||
| ▲▲▲▲ – Dobra skuteczność (90-95%) | |||||
| ▲▲▲ – Średnia skuteczność (80-85%) | |||||
| ▲▲ i ▲ – Niska skuteczność, substancja niezalecana | |||||
Opracował: Jacek Piwowar – Ekspert techniczny AGX Labs Skuteczne Doradztwo
